Y Strategaeth a Ffefrir

9. Fframwaith a Pholisïau Strategol

9.1 Strategaeth Twf-Faint o ddatblygiad sydd wedi ei gynllunio?

Rhaid i'r CDLl Newydd gynllunio ar gyfer lefel twf cynaliadwy dros gyfnod ei gynllun 2022–2037:

• Er mwyn cyflawni'r dyheadau a gynhwysir yn y Weledigaeth a'r Amcanion;
• Er mwyn diwallu'r anghenion a nodir yn y sylfaen dystiolaeth, gan gynnwys yr Asesiad o'r Farchnad Dai Lleol a'r Asesiad Anghenion Cyflogaeth; ac
• Er mwyn sicrhau digon o hyblygrwydd i ymateb i anghenion arbenigol a newidiol.

Mae'r CDLl Newydd yn nodi Gofyniad Tai o 3,975 o anheddau y bydd 1,036 ohonynt yn dai fforddiadwy. Mae hyn yn cyfateb i gyfradd adeiladu cyfartalog blynyddol o 265 o anheddau y bydd 69 ohonynt yn dai fforddiadwy.

Mae lefel y twf tai a gynigir yn seiliedig ar gyfradd cwblhau tai cyfartalog o 264 o anheddau fesul blwyddyn dros y cyfnod deng mlynedd rhwng 2012/2013 a 2022/2023. Ystyrir bod yr amserlen hon yn briodol oherwydd ei bod yn cwmpasu cyfnod pan gwblhawyd nifer isel o dai a chynnydd mwy diweddar yn y tai a adeiledir ym Mhowys.

Er mwyn cyflawni'r Gofyniad Tai, mae'r CDLl Newydd yn darparu ar gyfer 4,810 o anheddau, sy'n cynnwys lwfans hyblygrwydd ychwanegol o 21% uwchben y Gofyniad Tai. Esbonnir hyn ymhellach yn y papur Cyflenwad Tir ar gyfer Tai.

Mae'r CDLl Newydd yn nodi Darpariaeth Tir Cyflogaeth o 40 hectar ar gyfer Dosbarthiadau Defnydd B1/B2/B8 a fydd yn diwallu'r anghenion cyflogaeth a nodir ac yn gwasanaethu rhywfaint o'r cynnydd disgwyliedig i'r llafurlu, gan leihau'r angen i gymudo.

Er nad yw'r dystiolaeth ategol wedi nodi perthynas gref rhwng twf yn y boblogaeth a thir cyflogaeth, ystyrir bod angen 40 hectar o dir cyflogaeth i roi cyfle digonol i fusnesau ehangu ac adleoli ym Mhowys ac i hwyluso Bargen Twf Canolbarth Cymru. Hefyd, fel y gall y CDLl Newydd gefnogi cymunedau mwy cytbwys o ran oedran, mae angen iddo hwyluso'r broses o greu swyddi, cartrefi a chyfleoedd sy'n cadw ac yn denu mwy o bobl o oedran gweithio, gan ddarparu cyfleoedd am gynnydd disgwyliedig o 2,295 o bobl i'r gweithlu.

Er mwyn dangos y gellir eu cyflawni, mae'r lefelau twf tai a chyflogaeth wedi eu llywio gan dystiolaeth o'r cyfraddau a fanteisiodd ar hyn yn y gorffennol. Ystyrir hefyd fod y lefelau twf yn ddigon uchelgeisiol i ddiwallu anghenion ardal y Cynllun ac i adlewyrchu rôl Powys yn Rhanbarth Canolbarth Cymru a'i dwy Ardal Twf Rhanbarthol.

Mae Polisi Strategol SP1 yn nodi'r lefelau twf i'w cyflawni yn ystod cyfnod y cynllun. Bydd cynllunio ar gyfer twf cynaliadwy yn diwallu'r anghenion tai a chyflogaeth yn y dyfodol a nodir ac yn cefnogi uchelgeisiau y Cyngor i fynd i'r afael â nifer o faterion allweddol megis cynyddu'r boblogaeth oedran gweithio er mwyn mynd i'r afael ag anghydbwysedd demograffig.

9.2 Strategaeth Ofodol-Ble mae datblygiad wedi ei gynllunio?

Ar ôl nodi graddfa'r twf a'r datblygiad sydd ei hangen ar gyfer cyfnod cynllun 2022–2037, rhaid i'r CDLl Newydd, drwy ei strategaeth ofodol, arwain a dosbarthu datblygiad i leoliadau cynaliadwy wrth ddiogelu adnoddau ac asedau strategol pwysig, hwyluso gwelliant mewn bioamrywiaeth, cydnerthedd ecosystemau a darpariaeth seilwaith gwyrdd.

Mae'r Strategaeth a Ffefrir yn seiliedig ar Ddewis Gofodol yr Ardal Twf Rhanbarthol (twf â phwyslais), sy'n cyfeirio'r rhan fwyaf o'r twf at y Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol. Y tu allan i'r Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol, cynllunnir lefelau twf is ar gyfer aneddiadau Clwstwr Lleol.

Mae'r 'Clystyrau' yn hybu'r cysyniad o 'Fyw'n Lleol' ac yn bwriadu lleoli datblygiadau newydd o fewn pellter cerdded/beicio, neu o wneud taith fer ar drafnidiaeth gyhoeddus, i wasanaethau allweddol bob dydd. Bydd hyn yn lleihau'r angen i deithio mewn cerbydau modur preifat, gan hybu gweithgarwch corfforol ac iechyd a llesiant preswylwyr. Mae'r strategaeth yn gwneud defnydd llawn o wasanaethau bysiau a gwasanaethau trên Calon Cymru a Lein y Cambrian, sy'n galluogi preswylwyr mewn aneddiadau llai i gysylltu ag aneddiadau Haen 1 a Haen 2 sy'n gweithredu fel canolfannau gwasanaeth drwy lwybr trafnidiaeth cynaliadwy. Enghraifft benodol yw Clwstwr Ardal Twf Rhanbarthol Calon Cymru, lle mae nifer o orsafoedd rheilffordd bach mewn aneddiadau haen is o fewn taith 10 munud i aneddiadau Haen 1 Llandrindod a Llanfair-ym-Muallt.

Gwneir darpariaeth i sicrhau bod yr anghenion tai a nodir ar gyfer pob Ardal Marchnad Tai yn yr Asesiad o'r Farchnad Dai Lleol a'r anghenion cyflogaeth ledled Ardaloedd Marchnad Masnachol, a nodir yn yr Asesiad Anghenion Cyflogaeth, yn cael sylw. Mae'r dull hwn yn darparu digon o hyblygrwydd i gynllunio ar gyfer datblygiad mewn lleoedd na chyfyngir arnynt gan faterion niwtraliaeth maetholion (ffosffad) na pherygl o lifogydd. Mae hefyd yn caniatáu datblygiad yng Nghadarnleoedd y Gymraeg mewn ffordd a fydd yn annog y Gymraeg i ffynnu a bydd yn ei gwneud yn bosibl i fynd i'r afael ag anghenion tai arbenigol ac anghenion newydd sy'n codi.

Dosberthir aneddiadau nad ydynt wedi eu cynnwys yn y 'Clystyrau' fel Aneddiadau nad ydynt yn rhan o Glwstwr/Ardaloedd Gwledig. Bydd lefelau is o ddatblygiad yn cael eu cynllunio yn yr Ardal Wledig a byddant yn cael eu dosbarthu i aneddiadau haen uwch yn yr Hierarchaeth Aneddiadau Cynaliadwy.

Er mwyn cyflawni cymunedau gwledig cynaliadwy, canolbwyntir ar fynd i'r afael ag anghenion a nodir, cefnogi'r economi wledig a hybu datblygiad cysylltiadau cynaliadwy mewn aneddiadau gwledig, a rhwng aneddiadau gwledig. Bydd rhywfaint o ddatblygiad yn yr aneddiadau hyn yn cefnogi'r Gymraeg drwy ganiatáu i bobl leol aros yn eu cymunedau.

Mae Tabl 6 yn dangos dosbarthiad twf tai rhwng Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol, Clystyrau Lleol ac Ardaloedd Gwledig. Dangosir holl elfennau y cyflenwad tai gan gynnwys y nifer a gwblhawyd, ymrwymiadau, datblygiadau ar hap a safleoedd tai dynodedig. Mae'n nodi y bydd 65% o'r safleoedd a ddyrannwyd yn cael eu lleoli yn y Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol. Fodd bynnag, mae ffactorio holl elfennau cyflenwad tir ar gyfer tai yn golygu y rhagwelir y bydd 55% o dwf tai y CDLl Newydd yn digwydd mewn Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol.

Dosberthir twf cyflogaeth ledled yr Ardaloedd Marchnad Masnachol, gan flaenoriaethu'r rhai sydd mewn Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol neu'n gorgyffwrdd â nhw, er mwyn sicrhau cysondeb â'r dosbarthiad tai ac ymateb i'r anghenion sy'n deillio o Fargen Twf Canolbarth Cymru.

Tabl 6. Canran y Twf Tai a Ddosberthir rhwng Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol, Clystyrau Lleol ac Ardaloedd Gwledig.

Bydd dosbarthu'r rhan fwyaf o'r twf i'r Clystyrau Ardal Twf Rhanbarthol a Chlystyrau Lleol yn cynyddu hyfywedd gwasanaethau ac yn darparu pwyslais ar gyfer gwelliannau seilwaith. Bydd hyn yn cefnogi Amcanion y CDLl Newydd wrth ymateb i'r argyfwng hinsawdd a'r argyfwng natur drwy annog pobl i fanteisio ar dir a ddatblygwyd yn flaenorol, lleihau'r angen i deithio, a gwarchod diogelu tirwedd ac amgylchedd Powys.

Mae Polisi Strategol SP2 yn nodi'r Strategaeth Twf Cynaliadwy cyffredinol.

Mae'r strategaeth twf cynaliadwy yn darparu'r fframwaith ar gyfer cyflawni twf. Mae'n adlewyrchu gwahanol rolau a swyddogaethau sydd gan aneddiadau yn ardal y Cynllun. Bydd yn cefnogi ac yn diwallu anghenion cymunedau mewn ffordd sy'n gynaliadwy, gan hybu dewisiadau trafnidiaeth cynaliadwy a mynd i'r afael â heriau demograffig.

Aneddiadau Haen 1, 2 a 3 yw'r lleoedd mwyaf cynaliadwy i ddarparu ar gyfer twf. Efallai y bydd aneddiadau haen is (Haenau 4 a 5) mewn Clwstwr Ardal Twf Rhanbarthol neu Glwstwr Lleol sydd â pherthynas swyddogaethol ag anheddiad Haen 1 neu Haen 2 yn gallu darparu ar gyfer twf cyfyngedig er mwyn cefnogi'r anheddiad haen uwch a diwallu anghenion lleol. Ar gyfer aneddiadau yn yr Ardal Wledig/Nad ydynt yn rhan o Glwstwr, bydd datblygiad yn cael ei gefnogi i ddiwallu anghenion a nodir ac i gyflawni cymunedau cynaliadwy.

Mae Polisi SP3 yn nodi dosbarthiad twf tai a chyflogaeth yn unol â'r Hierarchaeth Aneddiadau Cynaliadwy a'r haenau aneddiadau a ddiffinnir gan Bolisi SP2-Strategaeth Twf Cynaliadwy.

Aneddiadau Haen 1-dyma'r trefi mwy yn ardal y cynllun ac ystyrir mai nhw yw'r lleoedd mwyaf cynaliadwy ar gyfer twf. Maent yn darparu ystod eang o wasanaethau, gwasanaethau bws/trên, llwybrau teithio llesol a chyfleusterau gwefru cerbydau trydan. Amcangyfrifir y bydd saith anheddiad Haen 1 yn darparu ar gyfer oddeutu 40% o'r twf.

Aneddiadau Haen 2-mae'r rhain yn cynnig ystod gulach o wasanaethau a chyfleusterau o'u cymharu ag aneddiadau Haen 1, ond maent yn ganolfannau gwasanaeth pwysig ar gyfer eu cymunedau agos a chyfagos. Maent yn elwa ar wasanaethau bysiau ac yn cynnal ystod o gyfleusterau y gall preswylwyr eu defnyddio drwy deithio llesol. Amcangyfrifir y bydd 10 anheddiad Haen 2 yn darparu ar gyfer oddeutu 15% o'r twf.

Aneddiadau Haen 3-mae gan y rhain wasanaethau mwy cyfyngedig a chyfleoedd cyflogaeth sy'n gallu diwallu rhai anghenion preswylwyr, ond mae trigolion yn debygol o deithio i anheddiad haen uwch i gael gafael ar rai gwasanaethau megis archfarchnadoedd, ysgolion uwchradd a darpariaeth gofal iechyd. Mae gan aneddiadau Haen 3 mewn Clwstwr Ardal Twf Rhanbarthol neu Glwstwr Lleol cydnabyddedig ddewisiadau trafnidiaeth cynaliadwy sydd ar gael er mwyn cael gafael ar wasanaethau o'r fath. Pan fo cyfyngiadau capasiti mewn aneddiadau Haen 1 a Haen 2, ystyrir yr aneddiadau Haen 3 a leolir mewn Clwstwr yn lleoedd addas i ddarparu ar gyfer datblygiad. Amcangyfrifir y bydd 41 anheddiad Haen 3 yn darparu ar gyfer oddeutu 25% o'r twf.

Aneddiadau Haen 4-mae'r rhain yn llai o ran maint ac yn cynnal llai o wasanaethau nag aneddiadau Haen 3. Fodd bynnag, lleolir llawer ohonynt yn agos, o fewn pellter cerdded neu feicio yn aml, i anheddiad Haen 1. Pan leolir anheddiad Haen 4 mewn Clwstwr Ardal Twf Rhanbarthol neu Glwstwr Lleol, mae'r cysylltiadau agos hyn mewn lleoliad da i ddarparu ar gyfer datblygiad na ellir ei ddarparu mewn setliad Haen 1 neu 2 oherwydd cyfyngiadau a materion capasiti. Mae'r Mapiau Rhwydwaith Teithio Llesol yn dangos llwybrau arfaethedig ar gyfer buddsoddi mewn llwybrau teithio llesol yn y dyfodol a lle y bwriedir gwella cysylltiadau rhwng rhai aneddiadau Haen 4 a Haen 1. Amcangyfrifir y bydd 18 anheddiad Haen 4 yn darparu ar gyfer oddeutu 5% o'r twf.

Aneddiadau Haen 5-mae gan y rhain rôl bwysig mewn ardaloedd gwledig ac maent yn fach o ran maint, gyda llai o wasanaethau nag aneddiadau mewn haenau uwch. Bydd datblygiadau yn yr aneddiadau hyn ar raddfa fach er mwyn diwallu anghenion lleol, gyda phwyslais ar dai fforddiadwy a chreu cyfleoedd i gadw'r boblogaeth oedran gweithio. Amcangyfrifir y bydd 63 anheddiad Haen 5 yn darparu ar gyfer oddeutu 5% o'r twf.

Aneddiadau Haen 6-dyma'r 23 anheddiad lleiaf o ran maint, a lleiaf cynaliadwy yn yr Hierarchaeth Aneddiadau Cynaliadwy. Cyfyngir datblygiadau tai i ddiwallu anghenion lleol penodol drwy alluogi cynigion am gartrefi fforddiadwy unigol.

Cefn gwlad agored-adnodd deinamig ac amlbwrpas yw hwn sy'n gofyn am ddatblygiad gofalus a reolir yn dda. Gan barchu'r egwyddor polisi cenedlaethol o arfer rheolaeth lem dros ddatblygiad yng nghefn gwlad agored o ystyried natur Powys a'i heconomi wledig, mae'n bwysig bod y Cynllun yn cefnogi cynigion datblygu sy'n briodol i'w lleoliad ac sy'n cynnal ac yn gwella gwaith mewn cefn gwlad. Dylai pob datblygiad newydd mewn cefn gwlad agored barchu cymeriad yr ardal gyfagos a bod o raddfa a dyluniad priodol.

9.3 Twf Tai

Nododd y strategaeth dwf ofyniad tai o 3,975 o anheddau i ddiwallu'r anghenion tai a nodwyd ac i gyflawni dyheadau Gweledigaeth ac Amcanion y Cynllun.

Er mwyn bodloni'r gofyniad tai, mae'r CDLl Newydd yn darparu ar gyfer 4,810 o anheddau (ar sail lwfans hyblygrwydd o 21%). Mae hyn yn cyfateb i gyfradd adeiladu cyfartalog blynyddol o 265 o anheddau fesul blwyddyn. Mae Polisi Strategol SP4 yn crynhoi'r elfennau sy'n ffurfio'r ddarpariaeth tai.

Mae'r ddarpariaeth tai ledled Powys yn digwydd yn bennaf drwy ddatblygu safleoedd datblygu canolig i fach o ran maint, sy'n adlewyrchu'r ardal daearyddol mawr, dosbarthiad aneddiadau a'r diwydiant adeiladu tai. Ar ôl dechrau, gall cyfraddau adeiladu araf olygu mewn rhai achosion safleoedd sydd heb eu cwblhau ers sawl blwyddyn. Gellir priodoli hyn i gyfansoddiad y diwydiant adeiladu tai ym Mhowys, gyda nifer cyfyngedig o adeiladwyr tai ar raddfa fawr yn bresennol, a ffactorau ehangach y farchnad dai.

Cydnabyddir nad yw pob safle y mae'r CDLl Newydd yn eu nodi ar gyfer datblygiad tai yn debygol o gael eu hadeiladu yn ystod cyfnod y Cynllun. I gyfrif am hyn, ychwanegwyd lwfans hyblygrwydd o 21% i'r gofyniad tai i roi ffigur darpariaeth tai o 4,810. Mae'r lwfans hyblygrwydd yn seiliedig ar gyfradd cyflawni tai CDLl Mabwysiedig Powys (2011–2026) ac fe'i heglurir ym mhapur cefndir y Cyflenwad Tir ar gyfer Tai.

Bodlonir y ffigur darparu tai drwy elfennau y cyflenwad tir ar gyfer tai, fel y dangosir yn Nhabl 7. Mae hyn yn dangos bod 603 o anheddau wedi eu cwblhau ers dechrau'r cyfnod cynllunio (rhes A). Disgwylir i anheddau sydd wrthi'n cael eu hadeiladu (rhes B) ac ymrwymiadau tai (rhes D) gyflawni 1,410 o anheddau eraill.

Safleoedd nad ydynt wedi eu neilltuo ar gyfer datblygiad yw hap-safleoedd, a disgwylir iddynt gyfrannu 1,454 o anheddau (rhesi F ac G). Mae dadansoddiad o'r ddarpariaeth tai a gwblhawyd yn ystod y tair blynedd ar ddeg ers mabwysiadu CDLl Powys (2011–2026) yn dangos bod hap-safleoedd bach cyfartalog (safleoedd sy'n llai na phum annedd) wedi darparu 78 o anheddau a gwblhawyd fesul blwyddyn, a bod hap-safleoedd mawr (pum annedd neu fwy) wedi cyfrannu 40 annedd fesul blwyddyn. Ar ôl dadansoddiad ychwanegol, fel y nodir ym mhapur cefndir Cyflenwad Tir ar gyfer Tai (2024), rhagwelir y gallai hap-safleoedd gyfrannu 1,454 o anheddau ychwanegol yn ystod gweddill cyfnod y cynllun.

Y dyraniad tai ar gyfer y CDLl Newydd yw'r 1,343 o anheddau sy'n weddill (rhes E). Nid yw tystiolaeth ategol wedi nodi gofyniad i ddyrannu Safle(oedd) Tai Strategol ar raddfa ranbarthol yn y Strategaeth a Ffefrir, a bydd dyraniadau y safle tai yn cael eu nodi yn ystod cam y Cynllun Adnau.

Dylid nodi bod yr elfennau cyflenwad tir ar gyfer tai yn dueddol i newid ac y byddant yn cael eu hadolygu ar gyfer y Cynllun Adnau.

Tabl 7. Crynodeb o Ddarpariaeth Tai y CDLl a Dosbarthiad Gofodol Tai Ebrill 2024

^{*Mae safle mawr yn cyfateb i bump neu fwy o unedau preswyl.}

^{**Nid yw pob safle sydd â chaniatâd cynllunio wedi ei ddatblygu na'i ddatblygu'n llawn, ac o ganlyniad nid yw'r holl anheddau a ganiateir yn dod yn dai newydd sydd wedi eu cwblhau. I gyfrif am hyn, cymhwyswyd lwfans methu â chyflawni o 44% i Res C, a chyflwynir y canlyniadau yn Rhes D. Mae'r 44% yn seiliedig ar gyfradd sy'n manteisio ar anheddau sydd ar Ymrwymiadau Tai a gynhwysir yn y CDLl Mabwysiedig (2011–2026).}

9.4 Tai Fforddiadwy ac Arbenigol

Diwallu anghenion tai fforddiadwy ac arbenigol yw Amcanion y CDLl Newydd.

Mae'r Asesiad o'r Farchnad Dai Lleol (2024) yn nodi, ar gyfer y cyfnod 2022–2037, fod angen 1,036 o gartrefi fforddiadwy newydd, sef 69 o gartrefi fesul blwyddyn. Mae hyn yn cynnwys:

• 700 o unedau llety rhent cymdeithasol.
• 336 o unedau tai rhent canolradd.

Er mwyn mynd i'r afael â'r angen hwn, rhagwelir y bydd y cyflenwad tir ar gyfer tai presennol a nodir ym Mholisi Strategol SP4-Twf Tai, ynghyd â dyraniadau newydd, yn cyflawni o leiaf 1,036 o anheddau fforddiadwy drwy'r system gynllunio yn ystod cyfnod y Cynllun. Cynhwysir manylion am y cyfraniadau at dai fforddiadwy o'r cyflenwad tir ar gyfer tai presennol a'r rhai sy'n deillio o'r hap-safleoedd a ragwelir yn y Papur Cefndir Cyflenwad Tir ar gyfer Tai.

Mae Polisi SP5 yn nodi'r polisi strategol i gyflawni tai fforddiadwy ac arbenigol.

Darperir polisïau a chynigion manwl yn y Cynllun Adnau sy'n nodi trothwyon, targedau a dyraniadau safle a byddant yn seiliedig ar ganlyniad y dystiolaeth sy'n dod i'r amlwg ar waith hyfywedd datblygu.

Er mwyn cyfrannu at y targed Cartrefi Fforddiadwy, bydd safleoedd a arweinir gan dai fforddiadwy yn cael eu cynnwys yn y CDLl Newydd yn ôl yr angen. Caiff safleoedd a arweinir gan dai fforddiadwy eu diffinio fel rhai y mae o leiaf 50% o'r cartrefi ar safle yn fforddiadwy.

Darperir cartrefi fforddiadwy ar raddfa gan Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig a'r Cyngor Sir a bydd prosiectau llai megis cartrefi a arweinir gan y gymuned, tai cydweithredol a hunanadeiladu yn cael eu cefnogi ar yr amod bod y cartrefi'n cael eu sicrhau am byth i'r rhai na allant fforddio tai marchnad.

Yn gyffredinol, disgwylir i gynlluniau tai marchnad agored ddarparu elfen o dai fforddiadwy a fydd yn seiliedig ar dystiolaeth o anghenion mewn ardal marchnad tai, gan ystyried hyfywedd datblygu.

Mae'r CDLl Newydd yn cefnogi llety arbenigol i ddiwallu, er enghraifft, yr anghenion sy'n gysylltiedig â phoblogaeth sy'n heneiddio neu lety â chymorth fel y nodir yn yr Asesiad o'r Farchnad Dai Lleol (2024). Mae Cyngor Sir Powys hefyd yn gweithio gyda Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig a Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael ag anghenion tai pobl ddigartref, ac mae hyn yn cynnwys rhaglen cynlluniau tai cymdeithasol a adeiledir o'r newydd. Bydd lefelau digartrefedd yn cael eu monitro drwy'r Fframwaith Monitro a fydd yn cael ei gynnwys yn y Cynllun Adnau.

9.5 Darpariaeth Safleoedd Sipsiwn a Theithwyr

Bydd tir ar gael i ddarparu ar gyfer anghenion tymor byr nas diwellir am lety Sipsiwn a Theithwyr fel y nodir yn yr ​Asesiad Llety Sipsiwn a Theithwyr diweddaraf (2021). Gwneir darpariaeth ar gyfer 12 llain preswyl ychwanegol i wasanaethu anghenion yn ardal y Trallwng o fewn 5 mlynedd gyntaf cyfnod y Cynllun. Bydd y Cynllun Adnau yn cynnwys dyrannu safle i ddiwallu'r angen a aseswyd.

Mae Asesiad Llety Sipsiwn a Theithwyr 2021 wedi ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru i'w gymeradwyo. Cafodd canfyddiadau yr Asesiad Llety Sipsiwn a Theithwyr eu llywio a'u diweddaru ymhellach gan dystiolaeth mwy diweddar yn deillio o Wasanaeth Tai y Cyngor a ymgysylltodd yn uniongyrchol â'r teuluoedd yn 2023 i drafod canlyniadau yr Asesiad Llety Sipsiwn a Theithwyr a sut y dylid eu dehongli a'u gweithredu. Cytunwyd ar y ffigur ar gyfer anghenion nas diwellir ar ddigwydd yn ardal y Cynllun (12 llain) mewn egwyddor drwy ohebiaeth â Llywodraeth Cymru. Bydd dull polisi cadarnhaol yn cefnogi anghenion tymor hwy ac annisgwyl.

9.6 Cyflogaeth a'r Economi

Cynhaliwyd Asesiad Anghenion Cyflogaeth (2024) er mwyn darparu asesiad o'r cyflenwad a'r galw am dir cyflogaeth yn ardal y Cynllun. Edrychodd ar y safleoedd cyflogaeth sydd ar gael a'r ardaloedd cyflogaeth presennol er mwyn deall yr ochr gyflenwi, ac adolygodd y farchnad eiddo, gan ymgynghori â rhanddeiliaid lleol a rhagweld y twf cyflogaeth, er mwyn deall yr ochr alw. Mae PCC yn ei gwneud yn ofynnol i CDLlau ddarparu safleoedd cyflogaeth sydd wedi eu cysylltu'n dda, sy'n lleihau'r angen i deithio ac yn cefnogi datblygiad economaidd cynaliadwy. Noda'r Asesiad Anghenion Cyflogaeth hwn, a lywiwyd gan bolisi cenedlaethol, bum maes marchnad masnachol a gyflwynir yn Ffigur 9.

Argymhella'r Asesiad Anghenion Cyflogaeth y dylai pum ardal marchnad masnachol, sy'n canolbwyntio ar Haen 1 a rhai aneddiadau Haen 2, fod yn ganolbwynt ar gyfer darparu tir cyflogaeth newydd a ddyrennir er mwyn cefnogi defnydd yn Nosbarthiadau Defnydd B1, B2 a B8.

Yn seiliedig ar y cyfraddau a fanteisiodd ar hyn yn y gorffennol, gyda lwfans ychwanegol ar gyfer cyflenwad cyfyngedig, dengys yr Asesiad Anghenion Cyflogaeth, i ddiwallu anghenion cyflogaeth rhwng 2022 a 2037, y dylai'r Cynllun ddarparu ar gyfer 40 hectar o dir at ddibenion cyflogaeth yn Nosbarthiadau Defnydd B1, B2 a B8. Mae hefyd o'r farn y byddai darparu 40 hectar o dir cyflogaeth yn rhoi digon o hyblygrwydd i allu manteisio gymaint â phosibl ar gyfleoedd y mae Bargen Twf Canolbarth Cymru ac unrhyw fentrau adfywio eraill yn eu cyflwyno.

Mae'r Adroddiad Tystiolaeth Demograffig yn rhagweld y gallai maint y gweithlu weld cynnydd o 153 o bobl y flwyddyn, sef 2,295 ar gyfer cyfnod 2022–2037, ar sail y strategaeth twf a ffefrir. Bydd darparu 40 hectar o dir cyflogaeth ar gyfer diwydiannau Dosbarth B yn cefnogi rhywfaint o'r cynnydd hwn, er y bydd twf yn digwydd mewn sectorau eraill.

Dengys Tabl 8 sut y bydd y ddarpariaeth o 40 hectar o dir yn cael ei chyflawni ledled yr Ardaloedd Marchnad Masnachol.

Tabl 8. Crynodeb o Ddarpariaeth Cyflogaeth y CDLl Newydd a'r Dosbarthiad Gofodol ledled yr Ardaloedd Marchnad Masnachol

Bydd polisïau manwl, ardaloedd gwarchod cyflogaeth a dyraniadau safle yn dilyn yn y Cynllun Adnau. Bydd hyn yn cynnwys mesurau sy'n cydnabod natur ddeinamig cynigion cyflogaeth a thwf busnes, mewn Ardaloedd Marchnad Masnachol a, phan fo hynny'n angenrheidiol, i gefnogi'r economi wledig.

Er mwyn cefnogi'r economi wledig a chymunedau gwledig cynaliadwy, bydd cyfleoedd cyflogaeth ar raddfa fach, gan gynnwys mentrau ffermio, tyfu a gwledig yng nghefn gwlad pan gyfiawnheir hynny, yn cael eu hwyluso.

9.7 Adwerthu a Chanol Trefi

Cynhaliwyd Asesiad Anghenion Adwerthu (2024) i lywio'r CDLl Newydd. Ystyriodd yr Asesiad y capasiti am ddatblygiad adwerthu yn ardal y Cynllun yn ystod cyfnod 2022–2037. Daw i'r casgliad, er y bo angen ychydig o arwynebedd llawr cymharu ychwanegol tua diwedd cyfnod y Cynllun, y byddai'n annhebygol o fod yn ddigonol i gynhyrchu gofyniad i safleoedd newydd gael eu dyrannu, gan gynnig yn lle hynny y posibilrwydd o ddod ag arwynebedd llawr gwag yn ôl i ddefnydd adwerthu.

Mae'r strategaeth yn cefnogi Canol Trefi presennol ardal y Cynllun drwy ddiogelu ac annog darpariaeth adwerthu a defnyddiau ategol eraill megis y rhai sy'n ymwneud â hamdden, diwylliant ac adloniant mewn lleoliadau priodol a chynaliadwy. Ceir yr holl Ganol Trefi mewn aneddiadau Haen 1 neu Haen 2 ac maent yn elwa ar amrywiaeth o gyfleoedd trafnidiaeth cynaliadwy.

Er mwyn llywio'r CDLl Newydd, cynhaliwyd Adolygiad Adwerthu (2023) ar gyfer ardal y Cynllun. Adolygodd Hierarchaeth Adwerthu CDLl Powys (2011–2026), gan ystyried y polisi a'r canllawiau cynllunio diweddaraf a graddfa ac amrywiaeth y canolfannau adwerthu. Roedd hyn yn cynnwys cynnal 'prawf iechyd' cynhwysfawr a ystyriodd fath a nifer y cynigion adwerthu ar gyfer pob un o'r canolfannau. Er yr ystyriwyd bod hierarchaeth y CDLl Mabwysiedig (2011–2026) yn gadarn ar y cyfan, canfuwyd y byddai'n elwa ar ddiweddariad, yn enwedig er mwyn adlewyrchu dull rhanbarthol.

Canfu'r Adolygiad Adwerthu fod gan y Drenewydd nodweddion unigryw ac y byddai'n cael ei chategoreiddio'n fwy priodol fel Canolfan Isranbarthol yn gydnaws ag Aberystwyth yng Ngheredigion. Hefyd, noda'r astudiaeth fod gan Bowys bum Prif Dref-Y Trallwng, Llanidloes, Llandrindod, Machynlleth a Llanfair-ym-Muallt-sy'n gwasanaethu ardaloedd gofodol mawr ac yn diwallu'r anghenion am siopau a gwasanaethau lleol nas diwellir mewn trefi llai eraill. Mae'r Trefi Eilradd a nodir yn cynnwys Rhaeadr, Trefyclo, Ystradgynlais a Llanandras. Nodwyd bod y Trefi Eilradd ar raddfa lai a bod dalgylchoedd lleol llai na'r Prif Drefi yn diwallu anghenion lleol yn nodweddiadol gyda rhywfaint o ddarpariaeth arbenigol. Argymhella'r Adolygiad hefyd y dylid ategu'r hierarchaeth â Threfi Lleol sy'n darparu eitemau hanfodol sydd eu hangen i ddiwallu anghenion o ddydd i ddydd; nodir mai Llanfyllin, Trefaldwyn, Llanfair Caereinion a Llanwrtyd yw'r trefi hyn.

Mae Cymru'r Dyfodol yn cydnabod yr angen er iechyd ac egni canol trefi i adlewyrchu eu natur amlswyddogaethol ac i fod yn ganolbwynt ar gyfer twf ac adfywiad. Bydd y Cynllun Adnau yn cynnwys mapiau sy'n dangos ffiniau Canol y Dref.

Mae'r mathau o ddefnyddiau eraill yr ystyrir eu bod yn ategu adwerthu ac felly'n briodol mewn canolfannau adwerthu a masnachol yn cynnwys:

• Gwasanaethau ariannol a phroffesiynol (A2).
• Bwyd a diod (A3).
• Swyddfeydd (B1).
• Gwestai (C1).
• Sefydliadau addysgol a sefydliadau amhreswyl eraill (D1).
• Hamdden (D2).
• Defnyddiau eraill megis golchdai a theatrau.

Gall canol trefi wynebu pwysau datblygu, boed o ddatblygiadau ymylol neu ddatblygiadau y tu allan i ganolfannau, neu newid defnydd a cholli gweithgarwch o'r stryd fawr. Mae gan ganolfannau o wahanol raddfa a swyddogaeth yn yr hierarchaeth raddfeydd gwahanol hefyd o ran cyfle gyda'r posibilrwydd o gefnogi eu hadfywiad, eu twf a'r dull 'rhoi canol trefi yn gyntaf'. Bydd yr ardaloedd pwysicaf yn y Canolfan Isranbarthol a'r Prif Drefi yn cael eu diogelu â pholisïau ardaloedd prif ffryntiadau siopa a ffryntiadau siopa eilaidd y manylir arnynt yn y Cynllun Adnau. Ceisir cyfleoedd i adfywio a gwella'r amgylchedd adwerthu ac i wella mynediad i Ganol Trefi ac mewn Canol Trefi gan ddefnyddio pob dull teithio, gan flaenoriaethu cerdded, beicio (teithio llesol) a thrafnidiaeth gyhoeddus.

9.8 Twristiaeth Gynaliadwy

Mae ansawdd uchel, harddwch ac amrywiaeth tirwedd Powys, ynghyd â'i hanes a'i diwylliant, yn creu ardal o apêl fawr sydd â photensial enfawr am dwristiaeth gwerth uchel. Mae'r CDLl Newydd yn ceisio cefnogi twristiaeth gynaliadwy, gan sicrhau ei fod yn gwarchod (gan gynnwys gofalu, gwella ac adfer) adnoddau ac asedau pwysig sy'n gysylltiedig â thwristiaeth, megis yr amgylchedd naturiol, adeiledig a hanesyddol, llwybrau cenedlaethol, hawliau tramwy cyhoeddus, y rhwydwaith beicio cenedlaethol, awyr dywyll, tirweddau unigryw a mannau agored.

Bydd y Cynllun Adnau yn darparu fframwaith polisi manwl sy'n cefnogi datblygiad twristiaeth, hamdden ac adloniant priodol, gan geisio diogelu a gwella cyfleusterau presennol, er budd preswylwyr, ymwelwyr a'r economi leol.

Mae presenoldeb ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr ym Mhowys yn tueddu i fod yn fwy cyffredin mewn nifer bach o gymunedau gwledig, yn hytrach na bod yn fater ledled y sir. Noda papur cefndir Ail Gartrefi a Llety Gwyliau Tymor Byr fannau problemus posibl lle mae cyfran yr eiddo a ddefnyddir fel ail gartrefi neu lety gwyliau tymor byr yn fwy na throthwy o 10%. Bydd y Cynllun Adnau yn cynnwys polisi sy'n cyfyngu ar y defnydd o anheddau newydd fel prif breswylfeydd drwy ddefnyddio amodau cynllunio.